Antepfıstığı Suni Tozlama Uygulaması

Öncelikle şu soruyla konuyu açmaya çalışalım.

Antepfıstığı ağaçları çiçek yapısı nedeniyle farklı cinsiyette olurlar. Yani dişi ve erkek ağaçlar olarak ayrılırlar. Bu durum tozlanma ve döllenme konusunda bize önemli bir bilgi verir.

Farklı cinsiyetlerdeki bu ağaçların çiçeklerinin açma zamanları çeşitliliklerinden dolayı farklı olmaktadır. Öyleyse bahçedeki erkek ve dişiler benzer veya yakın periyotlarda açık olmalı yani tozlak toz verirken, dişi toz kabul edecek dönemlerde olmalıdır.

Birçok bahçede çeşit bilgisi olmaması veya dikkate alınmaması nedeniyle maalesef erkek çiçekler toz verirken, dişi çiçekler ya hazır değiller veya çok az miktarda açık durumda olurlar. Bu da verim kayıplarına neden olmaktadır.

Yazının amacı antepfıstığı bahçelerinde verim düşüklüğü nedenlerinden biri olan erkek dişi ağaç uyumuna dikkat çekmek ve çözüm yollarının üreticilere ulaşmasını sağlamaktır.

Şu soruyla konuyu açmak isterim;

İçi boş meyve gelişir. Verim düşük olur! Karlılık azalır! Bu nedenle konu fıstık bahçesi verimliliği için çok önemlidir.

Suni tozlama gerekliliği bazen zorunlu bazen de daha fazla ürün alınması açısından kullanabileceğimiz bir yöntem olarak karşımıza gelmektedir.

Bahçede benzer periyotlarda açan dişi ve erkek çiçekler olsa bile, erkek çiçek ve dişi çiçeklerin açma zaman süreleri farklılık gösterdiğinden, yine içi boş meyve gelişimi olasıdır. Genellikle erkek çiçekler,  dişi çeşitlerden önce açar, toz verirler ve kısa sürede toz verimi biter. Dişi daha uzun süre açık olur ve bahçede erkek çiçek ömrünü tamamlamış ise yine içi boş meyveler görülebilir. Bu durumda suni tozlamayla verimliliği arttırma olanağımızın oluşmaktadır. (Aslında araştırmacılar bunun için şöyle bir öneride de bulunurlar ve gerçekten haklı bir öneridir. Erkek çeşitlerden biraz geç açan bir çeşidin bahçede bulundurulması ürün sigortası verimliliği açısından önemlidir.)

Bir başka neden de şudur; bazen çiçeklenme zamanı yağış olur ve bu durum rüzgarın olmayışı yağışlarla havada bulunan polen tozlarının dişiye ulaşmaması, ulaşanların yıkanması gibi sebepler yine ürün sigortası amacıyla suni tozlama uygulama gerekliliğine bizi ulaştırır.

Elbette bu uygulamanın da her zaman olasılığı bulunmamaktadır. Şu iklim kurgusuna göre örneklendirelim. Var sayalım ki çiçeklenme zamanı yağış var ve tozlanma zor bir süreçte, önceden bunu görüp bahçedeki erkeklerden toz hazırladınız. Eğer yağış aralıksız olarak çiçeklenme zamanı sürerse uygulama şansı düşük olacaktır. Fakat yağış 4 ila 6 saatlik aralıkta yoksa bu uygulamayı gerçekleştireme olanağımız bulunmaktadır.

Uygulama son derece kolay fakat bir o kadar da zordur. Zorluğu çiçekten toz alma, uygulama zamanın belirlenmesi ve polen tozlarının canlılığını koruyabilmesi yönünden önem kazanır. Bu kısım küçük teknik gözlemler ve bilgi ile aşılacak bir durumdur. Ve çiftçiler çok rahatlıkla büyük teknik araç gerece ihtiyaç duymadan bu uygulamaları gerçekleştirebilirler.

Erkek çiçekler toz vermeye yakınken toplanıp evde naylon veya yağlı kağıtlar üzerinde serilmeli oda sıcaklığında bir iki gün içinde tozlar alınabilir durumda olur.  Bu tozlar nem almayacak şekilde cam bir kavanozda toplanır. Uygulama zamanına kadar bekletilir. Polen tozlarını bir hafta boyunca buzdolabı sebzelik bölümünde %35 üzerinde polen canlılığı ile + 4 derecede korunabileceğini belirtelim. Kesinlikle derin dondurucuda bekletilmesi doğru değil. Maalesef buzlukta bekleten üreticilere denk geliyoruz. -20 derecede 6 ay özel koşullarda saklanabilirler fakat bu bizim pratikte bahçelerimiz için kullanışlı bir teknik değil.

Dişi çiçeklerin açma periyotları çeşitlere göre farklılık gösterir ve zaman dilimine göre toz uygulaması iki veya üç kez yapılabilir. Sadece bir kez uygulama yapılacaksa dişi çiçeğin tam çiçeklenme dönemindeyken uygulanması daha uygun olur. Tek sefer uygulanacaksa dişi çiçeklerin tam çiçeklenme döneminde uygulanmalıdır. (Araştırmacılar  %1 ila %40 çiçeklenme dönemlerinde iki kez uygulamalarının verimlilik üzerinde bir farklılık yaratmadığını tespit etmişler. Bu sebeple tek seferde tam çiçekleme döneminde uygulamanın yeterli olduğunu savunmaktadırlar.)

Hayır! Her yıl yapılması gerekmez. Bahçenizde ortalama bir dönümde (1000 m² ) %6 ila %10 aralığında dişiyle eş periyotlarda açan erkek ağaç varsa gerekmez! Yukarda suni tozlama yapılabilir nedenler, yapılması zorunlu nedenler verilmiştir tekrar inceleyebilirsiniz.

Uyumsuzluk nedeniyle yapılıyorsa veya yetersiz erkek ağaç varsa; erkek ağaç sayısı tamamlanana kadar yapılmalı. Uyumsuz erkek- dişi nedeniyle yapılıyorsa; bahçelerde uyumsuz erkeklerin belirlenmesi, aşı sezonunda dişiye uyumlu erkeklerin aşılanması, bunların toz vereceği döneme kadar suni tozlama yapabilirsiniz.

Bununla ilgili araştırmalarda unla karıştırılarak uygulamalar yapıldığı, bir kg un için 50-20-10 gr şeklinde öneriler araştırma metinlerinde geçtiği görülmektedir. Bu değerlerden herhangi birini kullanabilirsiniz. Unla karıştırmadan da uygulama yapabilirsiniz. Polen tozu uygulamalarını toz püskürten pompalar, atomizorler, veya uzunca bir sırığa bağlı tülbent içinde de uygulayabilirsiniz. Kesinlikle su ile karıştırılarak uygulanmaz.

Zir. Yük. Müh. Haki Elik