Güneş Yanığı Veya Tarım Alet Makinaları Sonucu yaşanmış olan yaralar nedeniyle fıstık ağaçlarında dal ve gövde kabuk dokusunun bozulduğu sorunlar oldukça önemlidir. Eğer tedavi edilmezse uzun yıllar verimli olan bu ağaçlar kuruyacaktır. Ve maalesef kaderine terk ediliyor bu ağaçlar bir süre sonra kuruyup gidiyor.

Gözlemlerimizi mümkün olduğunca özetleyerek konuya giriş yapalım.

Öncelikle en çok hatalı budamalardan kaynaklı bu sorunların yaşandığını belirtmeliyim.

Güneş ışınları eğer ağacın taç sistemi iyi oluşturulmamışsa gövde ve dallar güneş ışınlarından korunmamışsa oluşur. Özellikle güney batı bölümleri fazlasıyla ısınır. Ve yanıklar başlar bir süre sonra kabuk çatlamaları ve dökümleri oluşur.

Budama tekniklerine riayet edilmemişse; tırnak bırakılmışsa örneğin, ağaç yara yerini kapatamaz ve zamanla bazı çürükçül mikroorganizmalar ve zararlı böceklerin yuvalanması sonucu kabukta hasar oluşur.

Büyük dal kesimi yapılan yerlerde yara yerleri dış ortama karşı korunmazsa yine bu bölgeler çürükçül mikroorganizmalar ve zararlılara açık olacağından bu sorun gelişir.

Tarım alet makinelerinin çarpması sonucu oluşan yaralar dış ortama açık bırakılırsa oluşur.

Bazı hayvanların oluşturduğu hasar bölgeleri yine kapatılmazsa bu sorunlar gelişir.

Antep fıstığı ağaçları uzun ömürlü ağaçlardır. Ama sağlıklı ise uzun ömürlüdürler.  Kabuğu soyulmuş bir ağaç sorunlara açık durumda ve gövdeyi koruyan tabakanın, su kaybını azaltan yapıların, kök ve yaprak arasındaki iletim ağı hasarlı olan ağaçlar onarılmaz ise hem ağaç ömrünü kısalır hem de verimliliği etkileyecektir.

Özellikle güneş yanığı olan ağaçlarda ‘’güney batı bölümü’’ taç sistemi zayıftır veya kurumuştur. Bölyle bir durumda ağacın dengesi bozulur ve ağırlık merkezi kayar ve ağaç tacın güçlü olduğu tarafa eğilmeye başlar. Bu kültür teknik işlerini daha da zorlaştırır.

Yine zararlılara konukçu olduğundan diğer ağaçlar için bitki sağlığı yönünden risk oluşturur.

Elbette verim azalır.

Biliyorsunuz antep fıstığı kolay yetişmeyen bir ağaç ve bakımsız kalırsa sorunu çözmek daha da zorlaşır belki de çözümsüz kalınır. O yüzden erken yapılacak uygulamalar her zaman avantaj sağlayacaktır.

Önerilere geçmeden önce şunu belirtmeliyim; genç veya yaşlı ağaçlarda uygulamalar farklılıklar gösterecektir. Yine hasarın boyutuna göre tedavi edilmesi gerekip gerekmeyeceğine karar vermeliyiz.

Ağaç çok büyük ve yara yerleri çok büyük değil ise  sağlıklı bölümden ağacın zarar görmüş kısmını gölgeleyecek şekilde dallar geliştirip taç sistemini güneşin yaratacağı zarardan korumaya çalışabiliriz. Taç Gelişimi gölge oluşturacak süreç aşağı yukarı 3-5 yıl sürecektir. O sürece kadar hasarlı bölge sus tut boyası ile korunabilir. Küçük yara yerleri maliyet yönünden aşı macunu, büyük yerler ise sus tut boyası  uygulanabilir.

Eğer ağacı gençleştirmek daha uygunsa; aşı noktası üstünde yaşanan sorunlar için mümkün olacak sayıda dal geliştirilerek ağacı gençleştirmek faydalı olur. Geliştirilen dal veya dallar belirli bir kuvvete ulaştıktan sonra kabuk soyulmasının olduğu yara yerinin toprağa yakın en alt sınırdan kesilip uzaklaştırılmalı ve bu kesim yerleri mutlaka dış ortamdan zarar görmemesi için aşı macunu vb. koruyucu malzemeyle kapatılmalıdır. Zamanla geliştirilen bu dallar gövdeyi kapatacaktır.

Eğer ağacın aşı noktası altında ise sağlıklı bölgelere aşılama yapılarak ve önceki paragraftaki işlemler yapılarak çözüm geliştirilebilir.

Hasarlı ağaçlarda su kaybını önlemek için mümkün olduğunca su vermeye çalışılmalı, bitki güçlü olduğu sürece yaralarını saracaktır. Bu nedenle beslemeye dikkat edilmelidir.

Bu ağaçları kurtarmaya değer mi? Evet değer! Çünkü zor yetişiyor. Verim çağındaki bir ağaca yeniden şans vermeye değer.

Zir.Yük.Müh. Haki Elik